EN’AM SURESİ
597 – Radıyallahu anh) anlatıyor: Ebu Cehil mel’un, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e: “Biz seni yalanlamıyoruz, biz senin getirdiğin şeriatı tekzib ediyoruz” dedi. Bunun üzerine Cenab-ı Hakk şu ayeti inzal buyurdu: “(Ey Muhammed!) Onların söylediklerinin seni üzeceğini elbette biliyoruz, doğrusu onlar, seni yalancı saymıyorlar, fakat zalimler Allah’ın ayetlerini bile bile inkâr ediyorlar. Senden önce nice peygamberler yalanlandı ve kendilerine yardımcımız gelene kadar yalanlamalarına ve sıkıştırılmalarına katlandılar…” (En’âm 32-34).
Tirmizî, Tefsir, En’âm (3066).
598 – Sa’d İbnu Ebi Vakkas anlatıyor: “Biz altı kişi Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte oturuyorduk. Müşrikler ona: “Şunları huzurundan kov, bizimle sohbete cür’et etmesinler” dediler.
Sa’d devamla diyor ki, orada ben vardım, İbnu Mes’ud, Hüzeyl kabilesinden bir kişi, Bilal ve ismini hatırlayamadığım iki kişi daha varlardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın içine Allah’ın dilediği birşeyler düşmüştü. Kendi kendine içinden mırıldandı. Bunun üzerine Cenâb-ı Hakk şu ayeti inzal buyurdu: “Sabah akşam Rabblerinin rızasını isteyerek O’na yalvaranları kovma. Onların hesabından sana bir sorumluluk yoktur, senin hesabından da onlara bir sorumluluk yoktur ki onları kovarak zulmedenlerden olasın” (En’âm 52);
Müslim, Fedailu’s-Sahâbe, 45 (2413); İbnu Mâce, Zühd 7, (4128).
599 – Yine Sa’d İbnu Ebi Vakkas (radıyallahu anh) “(Ey Muhammed! De ki:
“Üstünüzden ve altınızdan size azab göndermeye, sizi fırka fırka yapıp kiminize kiminizin hıncını tattırmaya kâdir olan O’dur. Anlasınlar diye âyetleri nasıl yerli yerince açıkladığımıza bak” (En’âm 65) ayeti hakkında Resûülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Haber verilen bu durum ilerde olacaktır, henüz olmuş değildir.”
Tirmizi, Tefsir, En’âm (3068).
600 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “(Ey Muhammed!) De ki: Üstünüzden ve altınızdan size azab göndermeye kâdir olan O’dur…” ayeti indiği esnâda Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “…üstünüzden” ibaresinden sonra: “Ya Rabbi sana sığınırım” dedi. Ne zaman ayetin devamı olan: “…Sizi fırka fırka yapıp kiminize kiminizin hıncını tattırmaya kâdir olan O’dur” kısmı nâzil olunca: “Bu iki azab daha hafif, (telafisi) daha kolay” buyurdu.”
Buhâri, Tefsir, En’am 2; İ’tisam 11, Tevhid 16; Tirmizi, Tefsir, En’am (3067).
601 – İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “İmân edenler, bununla berâber imanlarına zulüm bulaştırmayanlar var ya, işte (ancak) onlardır ki korkudan emin olmak hakkı kendilerinindir. Onlar doğru yolu bulmuş kimselerdir” (En’âm, 82) ayeti indiği zaman, bu ayet Müslümanlara çok ağır geldi ve: “Hengimiz nefsine zulmetmiyor? (mahvolduk)” dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır, burada kastedilen o değil, şirktir. Lokman’ın oğluna olan şu sözünü işitmediniz mi?: “Oğulcuğum, Allah’a şirk koşma, zira şirk büyük zulümdür” (Lokman, 13).
Buhari, İman 23; Enbiya 8, 41; Tefsir, En’âm 3; Tefsir, Lokman 1; İstitâbe 1,9; Müslim, İman 197, (124); Tirmizi, Tefsir, En’âm, (3029).
602 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Bir grup insan Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek: “Ey Allah’ın Resulü biz kendi öldürdüğümüzü yiyor, fakat Allah’ın öldürdüğünü yemiyoruz (bu nasıl iş?)” dediler. Bunun üzerine Cenab-ı Hakk şu âyeti indirdi: “Allah’ın ayetlerine inanıyorsanız, üzerine Allah’ın adı anılmış olan şeyden yiyin. Size ne oluyor ki, Allah size darda kalmanızın dışında, haram olanları genişçe anlatmışken adının üzerine anıldığı şeyden yemiyorsunuz? Doğrusu çoğunluk, hevâ ve heveslerine uyarak, bilmeden sapıtıyorlar. Aşırı gidenleri en iyi bilen Rabbindir. Günahın açığını da gizlisini de bırakın. Günah kazananlar, kazandıklarına karşılık şüphesiz ceza göreceklerdir. Üzerine Allah’ın adının anılmadığı kesilmiş hayvanları yemeyin. Bunu yapmak Allah’ın yolundan çıkmaktır. Doğrusu şeytanlar sizinle tartışmaları için dostlarına fısıldarlar. Eğer onlara itaat ederseniz, şüphesiz siz müşrik olursunuz” (En’âm, 118-122).
Tirmizi, Tefsir, En’âm, (3071); Ebu Davud, Edâhi, 13, (2817, 2818, 2819); Nesâî, Edâhi 40, (7, 237).
603 – Ebu Davud’un bir rivayetinde: “…Doğrusu şeytanlar, sizinle tartışmaları için dostlarına fısıldarlar…” (En’âm, 121) ayetiyle ilgili olarak, İbnu Abbas şu açıklamayı yapar: Yani “Allah’ın öldürdüğü” diyerek meyteyi (kesilmeksizin, kendiliğinden ölen hayvanı) kastederek: “Onu niye yemiyorsunuz? derler.” işte bunun üzerine Cenâb-ı Hakk: “Eğer onlara itaat ederseniz, şüphesiz siz müşrik olursunuz” ayetini indirdi. Bundan sonra da: “Üzerine Allah’ın adının anılmadığı kesilmiş hayvanları yemeyin…” ayeti indi.”
Ebu Davud, Edâhi 13, (2818).
604 – İbnu Abbas (radıyallahu anhüma)’ın bir diğer rivayetinde şöyle buyrulur: “Üzerine Allah’ın ismi zikredilen (hayvan etinden) yiyin” (En’âm, 118). “Üzerine Allah’ın ismi zikredilmeyenden yemeyin” (En’âm 121) emri neshedilip, ehl-i kitabın kestiği, yasaktan istisna edilerek şöyle dendi: “… Kitap verilenlerin yemeği size helâl, sizin yemeğiniz de onlara helâldir…” (Maide, 5),
Ebu Davud, edâhi, 13, (2817).
605 – Nesâî’den gelen rivayette İbnu Abbas (radıyallahu anhüma) Cenâb-ı Hakk’ın “Üzerine Allah’ın isminin zikredilmediği (kesilmiş hayvan eti)nden yemeyin” ayeti ile ilgili olarak şu açıklamayı yapmaktadır: “Müşrikler, bu meselede müminlerle ihtilaf ederek (alayvari) şöyle dediler: “Allah’ın kestiğini yemiyorsunuz, fakat kendi kestiğinizi yiyorsunuz.”
Nesâî, Zebâih 40, (7, 237).
606 – İbnu Abbas (radıyallahu anhüma) anlatıyor: “Arab’ın (cahiliye devrindeki) cehâletini öğrenmek seni memnun ederse En’âm suresinin 130’lu ayetten sonra gelen şu ayetini oku: “Beyinsizlikleri yüzünden, körü körüne çocuklarını öldürenler ve Allah’ın kendilerine verdiği nimetleri -Allah’a iftira ederek- haram sayanlar mahvolmuşlardır; onlar sapıtmışlardır, zaten doğru yolda da değillerdi” (En’âm 140).
Buhâri, Menâkıb 11.
607 – İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) buyurmuşlardır: “Kim üzerinde Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm)’in mührü bulunan sahifeyi görmek isterse şu ayetleri okusun:
“De ki: “Gelin size Rabbinizin haram kıldığı şeyleri söyleyeyim. O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın, anaya babaya iyilik yapın. Yoksulluk korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin” -sizin ve onların rızkını veren biziz- “Gizli ve açık kötülüklere yaklaşmayın, Allah’ın haram kıldığı cana haksız yere kıymayın. Allah bunları size düşünesiniz diye buyurmaktadır. Yetim malına, ergenlik çağına erişene kadar en iyi şeklin dışında yaklaşmayın; ölçüyü ve tartıyı doğru yapın. Biz kimseye ancak gücünün yeteceği kadar yükleriz. Konuştuğunuz vakit -akraba bile olsa sözünüzde âdil olun. Allah’ın ahdini yerine getirin. Allah size bunları öğüt almanız için buyurmaktadır” (En’âm 151-153);
Tirmizi, Tefsir, en’am, (3072).
608 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kıyametin üç alâmeti vardır, onlar zuhur edince, “daha önce inanmamış olanların artık inanmaları da onlara fayda vermez” (En’âm, 158), Güneşin battığı yerden doğması, Deccâl, Dâbbetu’l-arz.”
Müslim, İman 249, (158); Tirmizi, Tefsir, En’âm (3074).
609 – Ebu Sa’id (radıyallahu anh) “Onlar kendilerine… Rablerinden birtakım delillerin gelmesini mi bekliyorlar. Rabbinin birtakım mucizeleri geldiği gün, bir kimse daha önce inanmamışsa veya imanıyla bir iyilik kazanmamışsa imanı ona fayda vermez…” (En’âm 158) ayetinde geçen “Rabblerinden birtakım deliller” ile “güneşin battığı yerden doğması kastedilmiştir demiştir.
Tirmizi, Tefsir, En’âm (3073).