361 – SELEM (ÖNCEDEN SATMA)

SELEM (ÖNCEDEN SATMA) HAKKINDA

361 – İbnu Abbas (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Medine’ye geldiğinde Medineliler, bir yıllık, iki yıllık hurma mahsulünü peşinen satarlardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara: “Hurmayı kim önceden satarsa ölçüsünü, tartısını belirterek, vâdesini tâyin ederek satsın” buyurdu.

Bunu Beş Kitap tahric etmiştir.

Buhârî ve Ebu Dâvud’da gelen diğer rivayetlerde aynısı ifade edilmiş ve şöyle bir farklılığa yer verilmiştir: “…iki ve üç yıllık…”

Buhârî, Selem 1, 2, 7; Müslim, Müsâkat 127, 128, (1604); Ebu Dâvud, Büyü 57, (3463); Tirmizî, Büyü 68, (1311); Nesâî, Büyü 6, 3 (7, 290); İbnu Mâce, Ticârât 59, (2280).

362 – Muhammed İbnu Ebi’l-Mücalid anlatıyor: “Abdullah İbnu Şeddad İbni’l-Hâd ve Ebu Bürde selef mevzuunda ihtilafa düştüler. Beni, İbnu Ebi Evfa (radıyallahu anh)’ya gönderdiler. Ben kendisine bu hususta sordum. Şu cevabı verdi: “Biz Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer (radıyallahu anhüma) devirlerinde buğday, arpa , kuru üzüm ve kuru hurma hususlarında selef’te bulunurduk. Ben, ibnu Ebzâ’ya da sordum. O da buna benzer bir cevap verdi.”

Buhârî, Selem 2, 3, 7; Ebu Dâvud, Büyû 57, (3464); Nesâî, Büyü 62, (7, 290)

363 – Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: “…Dedim ki: (siz selem akdini) yanında alacağınız malın aslını bulunduran kimse ile mi yapardınız?” Şu cevabı verdi: Biz selem yaptığımız kimseye o hususu sormazdık.”

Buhârî, Selem 3.

Ebu Dâvud’un rivayetinde şu ziyâde var: “(Selem akdini) alacağımız mal elinde bulunmayan kimselerle yapardık.”

Ebu Dâvud, Büyü 57, (3464).

364 – Ebu Said el-Hudrî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) dedi ki: “Kim bir yiyecek veya bir başka şeyde selem akdi yapmışsa, bu malı fiilen kabzetmedikçe bir başkasına satmasın.”

Ebu Dâvud, Büyü 59, (3468).

365 – Ebu’l-Bahterî anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhüma)’e hurmada selem yapılır mı? diye sordum. Bana: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), meyvesi (yenmeye) sâlih oluncaya kadar hurmanın satılmasını yasakladı” cevabını verdi.

Buhârî, Selem 3, 4.

366 – İbnu Abbas’dan da böyle bir rivayet yapılmıştır. Rivayetinde der ki: “…Ondan yeninceye, tartılıncaya kadar. Ben “Tartılması da nedir?” diye sordum. Yanında bulunan bir zat: “Miktarı göz kararı ile kabaca takdir edilebilinceye kadar” diye açıkladı.”

Buhârî, Selem 3, 4; Müslim, Büyü 55, (1537).

367 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam selem yoluyla (yani parasını peşin alarak, çıkacak mahsülden verilmek üzere) bir ağacın hurmasını sattı. Fakat o yıl o ağaç hiç mahsül vermedi. Satıcı ile müşteri ihtilafa düşerek dâvalarını Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e getirdiler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) satıcıya: “Onun parasını nasıl helal addedersin, parayı geri ver” dedi. Sonra şunu söyledi: “Hurma (yenmeye) sâlih oluncaya kadar onu selem yoluyla satmayın.”

Ebu Dâvud, Büyü 58, (3467); İbnu Mâce, Ticârât 61, (2284); Muvatta, Büyü 21, (2, 644); Buhârî, Selem 2.

368 – İmam Mâlik, İbnu Ömer’in sözü olarak şunu tahric etmiştir: “Kişinin, bir başkasına selem yoluyla yiyecek satmasında bir beis yoktur, yeter ki, yiyecek maddesinin fiyatı belirlenmiş, ödemenin zamanı tayin edilmiş olsun. Ancak (hasada) salahı ortaya çıkmayan ekinde veya (yenmeye) salahı ortaya çıkmayan hurmada selem olmaz.”

Muvatta, Büyü 94, (2, 682); İbnu Ömer’in bu sözünü Buhârî, bab başlığında senedsiz olarak kaydetmiştir. (Selem, 7).

369 – İmam Mâlik’e ulaştığına göre, “Bir adam, Hz. Ömer (radıyallahu anh)’a gelip başka bir memlekette ödemek şartıyla kendisiyle selem akdi yapan bir adamdan haber vererek bu akid hakkında sormuştur da Hz. Ömer (radıyallahu anh) hoşnutsuzluk izhar etmiş ve: “Pekâla, devenin kirası nerede?” demiştir.”

Muvatta, Büyü 91, (2, 681).

370 – Yine İmam Mâlik’e ulaştığına göre, İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) şöyle demiştir: “Kim selem akdi yaparsa, sakın fazla alma şartı koşmasın. Bir avuç saman bile olsa bu fazlalık ribâdır.”

Muvatta, Büyü 94, (2, 682).