19-Desukiyye CEMAATLER
SEYYİD İBRAHİM BURHANEDDİN DESÛKÎ
Dört kutubtan biri ve Desûkiyye (Düssûkiyye) tarikatının pîridir. Desûkiyye tarikati
Şazeliyye tarikatının bir şûbesidir.
Aşağı Mısır’da Desûk (Düsûk) kasabasında 636 (1238) tarihinde doğmuştur. Babası Ebû’l-Feth bin Abdi’l-Ganâim el-Vasıtî’nin damadı ve halifesi Ebû’l-Mecd’dir. Nesebi Hazret-i Ali’ye kadar ulaşır.
Babası Rıfaî tarikatine mensuptur. Bu cihetle babasının Rıfaî hırkasını giyen Desûkî (Dusûkî), sonra da hem Rıfaî hem Sühreverdî olan Şeyh Necmüddin el-İsfahanî’ye intisap etmek suretiyle, her iki tarikatten de hırka giymiştir.
Hayatının yirmi senesini Desûk’taki halvethanesinde eser yazmakla geçiren Desûkî 676 (1272) Tâcü’l-Arus’a göre 692 (1294) tarihinde vefat etmiştir.
Tarikat ehli arasında, her birisinin Hulefa-i Raşidîn’den birinin hidayet ve irşadına mazhar olduğu kabul edilen dört kutubdan Desûkî, İmam Ali’nin maneviyatına varis addedilerek, kitaplarda keramet ve harikulada hal sahibi velîlerin en önde geleni olarak zikredilir.
Desûkî, şeriate son derece kuvvetle yapışmıştır. Bu sebeble tarikatinde şeriatten ayrılmamayı esas ittihaz etmiştir. Müridlerine, şeriate azami derecede uymalarını tavsiye ettiği gibi, aynı zamanda şeyhin telkin ettiği şeyleri de bizzat nefislerinde tatbik etmek suretiyle hakikat ile şeriati mezcetmeleri üzerinde ısrarla dururdu.
Şeriatten ayrılan kimse en yakın hatta evladı dahi olsa, onun nazarında makbul değildi. Bununla beraber şeriate yapışan kimseyi, dünyanın öbür ucunda da bulunsa ve hatta onu hiç tanımasa, yine evladı telakki ederdi.
Onun inancına göre şeriat asıl, tarikat fer’îdir.
Desûkî, tarikati dünya menfaatlerine alet edenlere hücum eder, eserlerini de sadece bazı mes’eleleri izah maksadıyla yazdığını söylerdi.
Desûkî’nin oğlu olmadığı için, tarikatini kendisinden sonra kardeşi es-Seyyid Ebû’l-Ümrân Şerefüd’din Mûsa yaymıştır.34
Desûkiyye tarikatinin şubeleri: Şernûbiyye ve Âşuriyye.35
_____________________________
34_ Kamusu’l-A’lam, c. I, s. 570; İslam Ans., c. 3, s. 555.
35_ Mir’atü’t-Turuk, s. 21.